حضرت امام علی (ع)
آل ﺣﻀﺮت رﺳﻮل(ص) ﻧﺰد ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ، ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺑﺲ ﺑﺰرگ دارﻧﺪ و ﻣﻨﻈﻮر از آﻧﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪان اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) و ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫﺮا (س) اﺳﺖ.
وﻗﺘﻰ ﻛﻪ آﻳﻪ ی ﻣﺒﺎﻫﻠﻪ نازل شد.
( فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ
وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ )
هرگاه بعد از علم و دانشی که ( درباره مسیح ) به تو رسیده، ( باز ) کسانی با تو به محاجّه
و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛
ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛
آن‌گاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.
(سوره آل عمران،۶۱)
رازی در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺒﻴﺮ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ: ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم (ص) در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻋﺒﺎﻳﻰ از ﻣﻮی ﺳﻴﺎه ﺑﺮ دوش داﺷﺖ و ﺣﺴﻴﻦ را در ﺑﻐﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و دﺳﺖ ﺣﺴﻦ در دﺳﺖ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او و ﻋﻠﻰ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻰ آﻣﺪ، از ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه آﻣﺪﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮد: اﮔﺮ ﻣﺎ دﻋﺎ ﻛﻨﻴﻢ، ﺷﻤﺎ ﺑﺪان اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ.
اﺳﻘﻒ ﻧﺠﺮان ﮔﻔﺖ: ای ﮔﺮوه ﻧﺼﺎری، ﻣﻦ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﻰ ﻣﻴﺒﻴﻨﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻮه را ﺑﻠﺮزاﻧﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ، از ﻣﻴﺎن ﺑﺮ ﻣﻴﺪارد، ﭘﺲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﻫﻠﻪ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻴﺸﻮﻳﺪ و ﻳﻚ ﻓﺮد ﻧﺼﺮاﻧﻰ ﺑﺮ روی زﻣﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ.
از اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪری ﻧﻘﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ، ﺣﻀﺮت رﺳﻮل (ص) ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ: ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺎ دﺷﻤﻨﻰ ﻛﻨﺪ ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ.
زﻫﺮی رواﻳﺖ ﻛﺮده وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮار (ص) ﺣﺠﻪ اﻟﻮداع را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻰ رﺳﺎﻧﺪ در ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ﺧﻄﺒﻪ ای ﻃﻮﻻﻧﻰ اﻳﺮاد ﻛﺮدﻧﺪ: ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻰ ﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺘﺎب و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﻢ را ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ در ﻧﻈﺮ دارﻳﺪ؟
آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ ای ﻣﺮدم ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ اﺳﺖ از ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ؟
ﻋﺮض ﻛﺮدﻧﺪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ، اﻳﻦ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ، ﺑﺎر ﭼﻬﺎرم دﺳﺖ ﻋﻠﻰ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ (ع) را دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد ﺧﺪاﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﮔﺮاﻣﻰ ﻣﻰ داﻧﺪ، ﻋﻠﻰ را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﮔﺮاﻣﻰ ﺑﺪاﻧﺪ، ﺧﺪاﻳﺎ دوﺳﺖ ﺑﺪار آﻧﻜﺲ را ﻛﻪ ﻋﻠﻰ را دوﺳﺖ ﻣﻴﺪارد و دﺷﻤﻦ ﺑﺪار آن ﻛﺲ را ﻛﻪ ﻋﻠﻰ را دﺷﻤﻦ ﻣﻴﺪارد.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ص) ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺗﺒﻮک ﻣﻴﺮﻓﺖ، ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺖ
و ﻓﺮﻣﻮد: ﺗﻮ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺎروﻧﻰ ﺑﺮای ﻣﻮﺳﻰ، ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از ﻣﻦ، ﭘﻴﻐﻤﺒﺮی ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ.
ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻴﺪاﻧﺪ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ (ع) در ﻧﺰد ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ اﺳﺖ.
از اﻳﻨﺮو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ص) او را ﺑﺮای ﻫﻤﺴﺮی ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ (س) ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ، ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ زوﺟﻪ اش در ﻣﻴﺎن زﻧﺎن ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ و دو ﭘﺴﺮ او ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ (ع)، ﭘﻴﺸﺮو در دﻧﻴﺎ و ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻬﺸﺖ داﻧﺴﺘﻪ و رﻫﺒﺮی را در ﻧﮋاد آﻧﻬﺎ ﻗﺮار داده اﺳﺖ.
ﺑﻐﻮی در ﻣﻌﺠﻢ ﺧﻮد از ﺑﺮﻳﺪه ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(ص) ﻓﺮﻣﻮد: ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮی وﺻﻰ و وارﺛﻰ دارد و ﻋﻠﻰ وﺻﻰ و وارث ﻣﻦ اﺳﺖ.
اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) اﻣﺎم اﻫﻞ ﻃﺮﻳﻘﺖ
ﻫﻤﻪ شاخه ﻫﺎی اﻫﻞ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) ﻫﺴﺘﻨﺪ و او اﺳﺘﺎد آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب و ﻫﻤﻪ راه ﻫﺎی ﺗﺼﻮف ﺑﻪ او ﻣﻨﺘﻬﻰ ﻣﻰﺷﻮد و او را ﺑﺤﺮاﻟﻄﺮاﺋﻖ ﮔﻮﻳﻨﺪ، ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن و اﺋﻤﻪ ﺗﺼﻮف او را ﺳﺘﻮده اﻧﺪ،
اﺑﻦ ﻋﺠﻴﺒﻪ ﮔﻮﻳﺪ: ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار اﻳﻦ ﻋﻠﻢ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(ص) اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ وﺣﻰ و اﻟﻬﺎم آﻣﻮﺧﺘﻪ و ﺣﻀﺮت ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ (ع) ﻧﺨﺴﺖ ﻋﻠﻢ ﺷﺮﻳﻌﺖ را ﺑﺮ او ﻓﺮود آورده و ﭘﺲ از ﺗﺜﺒﻴﺖ آن ﻋﻠﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﺎ او اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ
و آﻧﮕﺎه ﻋﺪه ای در اﻳﻦ راه ﺗﺨﺼﺼﻬﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ و اول ﻛﺴﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺳﺨﻨﻰ ﮔﻔﺘﻪ و آن را ﻋﻠﻨﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) ﺑﻮده و ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮی از او آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ.
ﺟﻨﻴﺪ ﺑﻐﺪادی (ق) ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﺪ: ﺳﺮور و رﺋﻴﺲ ﻣﺎ در اﻣﺮ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﭘﺲ از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل (ص) ﻋﻠﻰ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ (ع) ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﺨﺼﻰ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧﻰ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ.
ﻣﻨﺎﻗﺐ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ (ع)
زﻣﺨﺸﺮی ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) ده ﻓﻀﻴﻠﺖ دارد ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص وی اﺳﺖ و دﻳﮕﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ :
١- وی اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه و اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ اﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻴﺮود، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻓﺮﻣﻮد ای ﻋﻠﻰ ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ اول ﻛﺴﻰ ﻫﺴﺘﻰ ﻛﻪ در ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﻪ ﺻﺪا در ﻣﻰ آوری و وارد آن ﻣﻴﺸﻮی، ﺑﺪون ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب.
٢- او ﻛﺴﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در وﻗﺖ ﻫﺠﺮت، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم (ص) ﺑﺮای ﻧﮕﻬﺪاری اﻣﺎﻧﺘﻬﺎﻳﺶ در ﻣﻜﻪ و رﺳﺎﻧﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺸﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد.
٣- از ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت رﺳﻮل ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺎرون اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺳﻰ.
۴- او ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ (ص) در ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮادر ﺑﺮای ﺧﻮدش اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد.
۵- وﻟﻰ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ و وﻟﻰ مومنان است با توجه به آیه :
( اِنّما وَلیّکم الله و رسوله والّذین آمنوا الّذین یقیمون الصّلوه و یوتون الزّکاه و هم راکعون )
همان کسانی که نماز را بر پا می‌دارند و در حال رکوع نماز زکات می‌پردازند، میباشند. (سوره مائده، آیه ۵۵)
۶- در ﻣﻴﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ، ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﻣﺸﻬﻮر ﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻮده.
٧- ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ و ﻣﺒﻐﻮض ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ، ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ: ﺗﻮ را ﺟﺰ ﻣﺆﻣﻨﺎن دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺟﺰ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن، ﺑﺎ ﺗﻮ دﺷﻤﻨﻰ ﻧﻜﻨﺪ.
٨- ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻮش ﺑﻪ وﺣﻰ آﻳﺎت ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(ص) ﺑﻮده اﺳﺖ.
٩- ﺣﻀﺮت رﺳﻮل ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دارای ﺳﻪ ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﻣﻔﺎﺧﺮ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻛﺴﻰ ﻧﺪارد:
داﻣﺎد ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻰ، زﻧﺖ ﻓﺎﻃﻤﻪ(س) اﺳﺖ و ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
١٠- ﻣﺒﺎرز ﺑﻮد، از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل(ص) رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد: ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻰ در روز ﺧﻨﺪق ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ
ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎی ﻣﺮدم ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ.
از اﻣﺜﺎل و ﺣﻜﻢ و ﺳﺨﻨﺎن آن ﺣﻀﺮت
اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) ﻓﻴﻠﺴﻮف و ﺣﻜﻴﻢ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻮده، ﺳﺨﻨﺎن و ﺣﻜﻤﺶ در ﻃﻮل زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪه و ﻫﻤﭽﻮن درﻳﺎﻳﻰ ﻋﻤﻴﻖ ﻛﻪ در آن ﻧﻤﻰ ﺗﻮان ﻏﻮﻃﻪ زد و ﻣﺎ ﺑﺮﺧﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪک ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻰ آﻳﺪ.
ﻟﻴﻜﻦ از ﺑﺎب ﻧﻤﻮﻧﻪ:
١- ﻧﺎدان ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﭘﻴﺮی ﺑﺎﺷﺪ و داﻧﺎ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ.
٢- اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﺑﻰ ﻫﺎی ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ارزش ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﭼﻴﺰی اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﻧﻴﻜﻮ ﺳﺎزد، از ﻋﻠﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺗﺎ ارزش و ﻣﻘﺪارﺗﺎن روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ.
٣- ﭼﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﺪی اﺳﺖ اﮔﺮ دﻧﻴﺎ را ﭘﺎداش ﻛﺎر ﺧﻮد داﻧﻰ.
۴- ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺎﺧﻠﻒ ﺑﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﺷﺸﻢ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎﻗﻰ ﮔﺬاری ﻧﺎزﻳﺒﺎﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﺒﺮی دردﻧﺎک اﺳﺖ.
۵- ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻰ اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪی ﻛﺮدی اسیرش ﻣﻴﺸﻮی و از ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻰ ﻧﻴﺎزی ﻧﺸﺎن دادی ﺑﺰرﮔﻮارش ﮔﺮدی و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻰ اﻣﻴﺮش ﺧﻮاﻫﻰ ﺷﺪ.
۶- اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎی دﻳﮕﺮ دور و ﺟﺪا ﺷﻮد ﻃﻌﻤﻪ ﻟﻄﻤﻪ ﻫﺎی ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻰﺷﻮد ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪی ﻛﻪ از ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان دﮔﺮ دور ﺷﻮد، ﻃﻌﻤﻪ ﮔﺮگ ﻣﻰﮔﺮدد.
۷- دوران اﻣﺮ ﺑﺎﻃﻞ (ﺗﺮﻗﻰ و ﺷﻬﺮت) ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ دوران ﺣﻖ (ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ارزﺷﻤﻨﺪی) ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ دوام دارد.
ﺗﻮﻣﺎس ﻛﺎرﻟﻴﻞ در ﻛﺘﺎب ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﮔﻮﻳﺪ اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) را ﻧﻤﻴﺘﻮان دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ او ﺑﻪ ﻛﺎرش، ﻋﺸﻖ ﻧﻮرزﻳﺪ، اﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﺑﺰرﮔﻮار، ارزﺷﻤﻨﺪ، ﺑﺎ درﻳﺎﻳﻰ از رﺣﻢ و ﻧﻴﻜﻰ، دﻟﻰ ﭘﺮ از ﺳﺮ زﻧﺪﮔﻰ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدی، دﻟﻴﺮﺗﺮ از ﺷﻴﺮ اﻣﺎ در ﺷﺠﺎﻋﺖ او ﻧﻴﺰ ﻧﺮﻣﻰ و ﻟﻄﻒ ﺑﻮد.
از اﺣﻤﺪ ﺣﺴﻦ زﻳﺎدت، ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه (ﻧﺎﻣﻰ) ﮔﻮﻳﺪ: ﭘﺲ از ﺣﻀﺮت رﺳﻮل (ص) از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و آﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﺴﻰ را ﺷﻴﻮاﺗﺮ در ﻛﻼم از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻰ ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﻴﻢ.
ﺷﻴﺦ محمد ﻋﺒﺪه ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ: اﮔﺮ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻧﻮﻳﺴﺘﺪه ﺑﻰ ﻫﻤﺘﺎ ﻣﻴﮕﺮدی اﻣﺎم ﻋﻠﻰ (ع) را در ﻧﻈﺮ آور، اﺳﺘﺎدی ﺗﻮاﻧﺎ، ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻬﺮﺑﺎر او را در دﻧﻴﺎی ﺗﺎریکی ها ﭼﺮاغ راه ﻗﺮار ده.
اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻳﺎزﺟﻰ ﮔﻮﻳﺪ: اﻣﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ درﺟﻪ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﻧﺮسید ﻣﮕﺮ ﺑﺎ آﻣﻮﺧﺘﻦ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ و ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ اﺳﺘﻮار ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻋﺮب اﻧﺪ، ﺑﻬﺮه مندی از آﻧﻬﺎ ﺑﺮای داﻧﺸﺠﻮ ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﻧﺪارد، ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺴﻰ در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻰ ﺗﺒﺤﺮ ﻳﺎﺑﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺒﻬﺎ را در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ روز ﺑﻴﺎورد.
ﺟﺒﺮان ﺧﻠﻴﻞ ﺟﺒﺮان ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ: از ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ اوﻟﻴﻦ ﻓﺮد ﻋﺮﺑﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﻬﺎﻧﻰ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺟﻤﻊ وﺟﺎﻣﻌﻪ آﺷﻨﺎ ﺑﻮد و در ﻛﻨﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺰﻳﺴﺖ.
ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن دو ﻟﺒﺶ آواﻳﻰ در ﺟﻬﺎن ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻃﻨﻴﻦ اﻧﺪاز ﺷﺪ ﻛﻪ از زﻣﺎن دوره ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺗﺎ اوج ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﻛﺴﻰ ﭼﻮن ﺳﺨﻦ او ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮد، آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ و در ﺗﻌﺠﺐ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ اﻫﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﺧﺘﻨﺪ ﻧﺎداﻧﺎﻧﻰ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ، او ﺷﻬﻴﺪ ﻋﻈﻤﺘﺶ ﺑﻮد، او ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﺎت ﻧﻤﺎز ﺑﺮ ﻟﺐ داﺷﺖ و ﺷﻮق ﺧﺪا در دل، ﻋﺮب ارزش ﺣﻘﻴﻘﻰ او را درک ﻧﻜﺮدﻧﺪ، اﻳﻦ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺎرس زﺑﺎﻧﺎن ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮔﻮﻫﺮ و ﺳﻨﮓ رﻳﺰه ﻳﻜﻰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، او ﻓﻮت ﻛﺮد و ﻫﻨﻮز ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﺮﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد، ﭼﻬﺮه ﻣﺘﺒﺴﻢ او، ﭼﺸﻢ ﻫﺎی ﺑﺴﺘﻪ از زﻣﻴﻦ ﺧﺎﻛﻰ، ﻣﺮگ ﻣﺎ ﻣﺮگ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺧﻮد ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارﻧﺪ و اﺟﺮﺷﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ.
ﺑﺎرون ﻛﺎرادﻳﻔﻮ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ:
ﻋﻠﻰ آن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن دردﻣﻨﺪ و ﺻﻮﻓﻰ ﻳﻜﺘﺎ ﺳﻮار و اﻣﺎم ﺷﻬﻴﺪ و دارای روﺣﻴﻪ ﺛﺎﺑﺖ در ﺗﻤﺎم زﻳﺮ و ﺑﻢ ﻫﺎ.
اﺳﺘﺎد ﻣﻴﺨﺎﺋﻴﻞ ﻧﻌﻴﻤﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ: ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﻮدن اﻣﺎم ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﺒﺮد ﻧﺒﻮده، ﺑﻠﻜﻪ در ﺻﻔﺎی ﺑﻴﻨﺶ و ﭘﺎﻛﻰ وجدان و ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدوﮔﺮی ﺑﻴﺎن و ﺳﺨﻦ و ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ، ﮔﺮﻣﺎی اﻳﻤﺎن، اﻋﺘﻼی اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻳﺎورﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﺎن و ﺳﺘﻤﺪﻳﺪهﻫﺎ و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻇﺎﻟﻢ و ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎن و ﻋﺒﺎدات او در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻖ و ﺧﻼﺻﻪ ﻫﺮﺟﺎ ﺣﻖ ﺟﻠﻮه ﮔﺮی ﻣﻴﻜﺮد، اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﺎص ﺑﺮوز ﻛﺮده و ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ، اﮔﺮ زﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ او ﻣﻴﺴﺎﺧﺖ، اﻣﺮوز ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪی آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﻧﻤﻰ ﻣﺎﻧﺪ و در ﻫﺮ دوره ﭘﺎﻳﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﻧﻬﺎده ﻣﻴﺸﺪ و رﺷﺪ ﻣﻰ ﻳﺎﻓﺖ.
ﺟﺮج ﺳﺠﻌﺎن ﺟﺮداق ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎن ﻣﻰ دارد: ای دﻧﻴﺎ ﭼﺮا ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﺖ را ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻧﻜﺮدی ﺗﺎ در ﻫﺮ دوره ای در اﺧﺘﻴﺎر او ﺑﮕﺬاری و دراﻳﺖ و اﺣﺴﺎس و زﺑﺎن و دﻟﻴﺮی او را ﺑﺒﻴﻨﻰ؟!
سلسله مشایخ طریقت
مشایخ طریقت